Waar vechten we eigenlijk voor?
1 – Door kunst is geld uitgevonden
Mocht iemand ooit zo dom zijn om te vragen wat de economische waarde is van kunst en cultuur, vertel dan het verhaal van Alexander de Grote. Instagram bestond vroeger niet. Dus had hij overal in zijn rijk standbeelden en schilderwerken van zijn aangezicht verspreid, zodat zijn vrienden en vijanden wisten hoe hij eruitzag. Noem het de eerste selfies.
Bij de introductie van een nieuwe munt liet hij ook zijn beeltenis erop slaan, een garantie voor haar vaste waarde binnen en buiten zijn keizerrijk. Kortom, het was létterlijk een kunstwerk dat zorgde voor de eerste stabiele economie in de geschiedenis van de mensheid. Tot op de dag van vandaag staan soortgelijke kunstwerken op al ons geld.
2 – Verhalen geven ons vrijheid
Onze moderne vrije staat, en daarmee onze liberale economie, vind zijn oorsprong in de Renaissance en de Verlichting. Men herontdekte de Griekse en Romeinse kunst, die op haar beurt weer een uitdrukking was van Romeinse tolerantie en Griekse democratie. Al deze wegen leiden naar Da Vinci en zijn Vitruvian Man, die ons moderne beroepsvorming symboliseert. Hij en zijn creatieve evenknieën hebben in de afgelopen eeuwen de uitvindingen gedaan die onze economie nu vormen. Haal je de kunstenaar weg, dan haal je de mens weg uit een economie.
3 – Er is geen verschil tussen hoog en laag cultuur
Eén van de meest gemaakte denkfouten is dat er zoiets bestaat als ‘hoog’ en ‘laag’ cultuur. Opera bijvoorbeeld, begon vanuit de gedachte dat de ‘hoog’ cultuur uit de klassieke muziek ‘naar beneden gehaald’ kon worden door zang toe te voegen, zodat de middenklasse haar ook kon ‘begrijpen’. De Freddy Mercury van haar tijd zeg maar.
En Shakespeare was vertier voor de onderklasse, met als doel om de ‘goddelijke’ koningen een menselijk gezicht te geven door te laten zien dat ook zij slecht konden zijn. Daarmee is Shakespeare direct verantwoordelijk voor de opkomst van democratie. Jouw poëzieavond om de hoek heeft dus evenveel recht op subsidie als La Traviata of MacBeth.
4 – Cultuur is een economisch ecosysteem
Van gezondheid tot sporten tot entertainment tot wetenschap… alle concepten in onze moderne economie zijn dus schatplichtig aan kunst en cultuur. Van Shakespeare tot Campbell’s soup van Andy Warhol tot aan jouw marketingafdeling die storytelling predikt… it’s all connected. Het is een ecosysteem die uiteindelijk resulteert in onze platformen en onze merken. Kunst weghalen uit dat ecosysteem is zoals de bij weghalen bij de bloemen.
5 – Kunstenaars zijn de beste overlevers
“It’s not the fittest, nor the most intelligent that survives, it’s the most adaptable to change.” Aldus Charles Darwin. Als het tegenzit, moet je leren improviseren. Acteurs, schilders, muzikanten, regisseurs, producenten… zij zijn allemaal gewend om onder moeilijke omstandigheden resultaten te leveren. Dat creatieve vermogen is zelfs gemeten, en blijkt gemiddeld genomen nog groter te zijn dan het oplossend vermogen van de grootste professoren op aarde (bron BBC – How The Creative Brain Works).
6 – Cultuur bepaalt jouw medianiche
Dan naar het nu: in onze moderne tijd is ons medialandschap versnipperd. Daar waar ooit een handjevol kanalen waren zijn het er nu ontelbaar veel. Die talloze kanalen – met al haar influencers, levensstijlen en niches – zijn de nieuwe long-tail pijler van de Nederlandse economie. Als deze kanalen onder druk staan, gebeurt dat 1 op 1 ook met de economie. Cultuur staat dus niet buiten jouw business, zij staat in haar hart.
7 – Cultuur is nodig voor economisch herstel
Van Dutch Design tot DJ’s tot decorbouw, wij exporteren onze culturele uitingen. En verdienen daar klauwen met geld – en bakken met goodwill – mee. In een recessie knijpen allerlei landen nu hun kunst en cultuursector af. Terwijl iedere econoom je kan vertellen dat anti-cyclisch investeren tientallen procenten groei gaat opleveren. Zodra we weer aantrekken is diegene die durfde haar culturele sector te stutten, de winnaar.
8 – Cultuur begint klein
Al die Dutch designers, DJ’s en decorbouwers zijn ooit ergens klein begonnen. Met uitzondering van Michael Jackson is geen enkele artiest gelijk op het hoofdpodium beland. Zonder kleine podia, evenementen, galeries, bioscopen, theaters of al die andere nichekanalen is er domweg geen groei mogelijk. Wie die kleine plekken niet steunt kan wat ons betreft dus stantepede naar het gekkenhuis. En wie weet kom je daar zelfs de moderne versie van Vincent van Gogh nog tegen… als je je zo blijft verzetten tegen cultuur.
9 – Alles is een verhaal
In Sapiens van schrijver Harari legt hij ons uit dat alles een verhaal is. We vertellen elkaar verhalen over religie, economie, politiek… alles om te overtuigen. Soms zijn die verhalen inspirerend, zoals het verhaal van Nelson Mandela of Moeder Theresa. De verhalen die we in angst aan elkaar vertellen echter, zijn zonder uitzondering altijd schadelijk.
Het niet steunen van de cultuursector is zo’n slecht verhaal. Volhouden daaraan zal ons allemaal snoeihard gaan raken in onze portemonnee. En het kan allemaal nóg erger. Yes… we’re going there; Hitler was een afgekeurde kunstschilder. Wie weet hoe de wereld eruit had gezien als hij op jonge leeftijd was gesteund…
10 – De pen is machtiger dan het zwaard
En nu we het toch over De Tweede Wereldoorlog hebben, toen Churchill in 1944 te horen kreeg dat zijn regering het kunstbudget wilden schrappen om er tanks van te bouwen, zei hij: “Then what are we fighting for?”. Iedere zichzelf respecterende Nederlandse politicus zou die quote op z’n tweede kamertje moeten hebben hangen. Churchill begreep dat hij vocht om de hele Britse en de Europese cultuur te behouden. En als we geld moeten bijdrukken om de kunst te redden, dan is dat brons om oud zilver: dat geld was immers door de kunst zélf geïntroduceerd.
Een oproep aan alle kunstenaars, creatieven en artiesten
Waar vechten we eigenlijk voor in deze crisis? We staan in Nederland voor de vraag welk verhaal wij straks vertellen. Wij wachten daar niet mee tot onze regering een hart creëert. Dus aan iedere artiestengroep die het zat is om in het verdomhoekje te zitten doen wij een oproep: laat van je horen. We kunnen je niks garanderen natuurlijk. Maar ons vuur brandt om te kijken of we je kunnen koppelen aan merken en nieuwe mediakanalen, zodat we samen sterker uit deze crisis gaan komen.
Blijf veilig, was je handen, draag een mondkapje en steun de kunst en cultuursector.
Basta.
Thijs Muller
CEO Havas Nederland
